حقوق تجارت بین الملل چیست؟
حقوق تجارت بین الملل مجموعه ای است از اصول، قواعد و مقررات حاکم بر روابط تجاری و بازرگانی اشخاص و شرکت های بازرگانی در عرصه بین المللی که از قوانین و کنوانسیون های بین المللی، عرف تجاری بین المللی، رویه های تجاری و امثالهم تشکیل میشود. قاعده گذاری ها در حقوق تجارت بین الملل همواره به دنبال این است تا نقش مداخله گرایانه و سلطه جویانه دولت‌ها را بر روابط بازرگانی اشخاص محدود سازد و آن را در چهارچوب مشخصی تعریف کند چرا که هر نوع مداخله دولت ها میتواند مانع جدی برای ثبات در روابط بازرگانی باشد.
دولت ها همواره تمایل دارند تا با مقررات ارشادی که بر تجارت تحمیل میکنند ابتکار عمل و آزادی را در این حوزه ها از آن خود سازند. مثلا دولت ها با درک متفاوتی که از فعالیت های تولیدی دارند میتوانند به بهانه حمایت از تولید و صنایع داخلی، دامنه و شیوه سرمایه گذاری خارجی را محدود سازند و دولتی دیگر میتواند با درک مزیت نسبی شرایط مساعدی را در جهت حمایت از سرمایه گذاری خارجی تعریف نماید.
مهمترین هدف حقوق تجارت بین الملل نظم دهی و منسجم کردن روابط بازرگانی در سطح فراملی است تا تجار و بازرگانان و شرکت های بازرگانی بتوانند با پیش بینی ریسک های تجاری و در نظر گرفتن قواعد حاکم بر فعالیت خود به رونق تجارت و کسب و کار بین المللی کمک کنند.
یکی از موضوعاتی که اشخاص در روابط تجاری بین المللی باید مورد توجه قرار دهند محدودیت های حاکم بر صادرات و واردات کالا و مبادلات ارزی است و این موضوع کاملا در حیطه اختیار و تصمیم گیری دولت ها قرار دارد. انتظار میرود که شرکت های تجاری و تجار با بهره گیری از خدمات حقوقی از آخرین تصمیمات دولت ها در این خصوص آگاهی یابند. بسیاری از تولیدکنندگان ایرانی به واردات مواد اولیه از کشورهای دیگر میپردازند که این امر آنها را از دانستن نکات یک قرارداد تجاری بین المللی معاف نمی سازد.
موسسه حقوقی بیان امروز یکی از موسساتی است که در این حوزه خدمات حقوقی ویژه به تجار و شرکت های بازرگانی ارائه میدهد.
تعریف قرارداد بین المللی
قراردادها برای آنکه به عنوان یک قرارداد بین المللی شناخته شوند باید دارای یک عنصر خارجی باشند. این عنصر خارجی میتواند تابعیت طرفین یک رابطه قراردادی، محل انعقاد قرارداد، محل اجرای تعهدات قراردادی یا محل انجام تعهد باشد.
اصولا، همان شرایطی که برای صحت قراردادها در ایران وجود دارد نسبت به قراردادهای بین المللی هم کمابیش قابل اعمال است. گفتگو و توافق طرفین در خصوص موضوع قرارداد، بحث در مورد تضامین قراردادی و .. همانطور که در یک قرارداد داخلی لازم است در یک قرارداد بین المللی نیز ضرورت دارد.
اصول تنظیم قرارداهای بین المللی
- انتخاب عنوان دقیق قرارداد؛
- رعایت استانداردهای حرفه ای در تنظیم بندهای قرارداد: به عنوان مثال لازم است مشخصات طرفین قرارداد کامل، دقیق و قابل استناد باشد. یکی از مهم ترین کارهایی که در تنظیم قراردادهای بین المللی باید مورد توجه مشاوران حقوقی قرار بگیرد احراز هویت طرفین قرارداد است. تبیین و تشریح دقیق موضوع قرارداد که مورد توافق طرفین قرار گرفته است و توجه به این امرکه موضوع نباید با قوانین ملی طرفین و قوانین بین المللی در تضاد و تعارض باشد؛
- پیش بینی تعهدات و مسئولیت های طرفین به صورت دقیق، ضمانت اجرای عدم ایفای تعهدات قراردادی، نحوه جبران خسارت در قرارداد، پیش بینی تضمین قراردادی، شیوه حل و فصل اختلافات به نحوی که برای قرارداد مناسب باشد،
- پیش بینی مدت زمان معقول و مناسب برای قرارداد؛
- محل انعقاد قرارداد، محل تحویل کالا یا ارائه خدمت و به صورت کلی محل انجام تعهدات قراردادی باید مشخص و صریح باشد؛
- نحوه انجام تعهدات قراردادی یا نحوه تحویل کالا و خدمت و روش های پرداخت بین المللی؛
- دامنه شمول موارد فورس ماژور یا حوادث غیرمترقبه و اثر آنها بر قرارداد؛
- قانون حاکم بر قرارداد و مرجع صالح در حل و فصل اختلافات قراردادی؛
- نحوه و شرایط و مسئولیت واگذاری اسناد معامله از سوی طرفین؛
- خدمات پس از فروش در یک قرارداد بین المللی؛
- اخذ مجوزها، گواهینامه ها و کارت های بازرگانی؛
- حق واگذاری یا عدم واگذاری قرارداد به شخص دیگر از سوی طرفین یا یکی از آنها.
مهمترین قراردادهای تجاری بین المللی
قراردهای تجاری بین المللی دامنه وسیعی از قراردادها را شامل میشوند که مهمترین آنها عبارتند از: قرارداد اعطای نمایندگی (فرانچایز/ فرانشیز) ، قرارداد نمایندگی اعم از انحصاری و غیر انحصاری ( قرارداد نمایندگی توزیع، قرارداد نمایندگی فروش و ..)، قرارداد بیع متقابل) ((Buy back ، قرارداد خرید و فروش، قرارداد واردکننده انحصاری، قرارداد تأمین مالی پروژه ها یا فاینانس، قراردادهای حمل و نقل اعم از حمل و نقل داخلی و قرارداد حمل و نقل بین المللی کالا، قرارداد انتقال تکنولوژی، قرارداد لیسانس یا حق امتیاز نرم افزار، قراردادهای همکاری و قرارداد مشارکت در سرمایه گذاری و … که هریک در کنار شرایط اختصاصی و ویژه ای که دارند از اصول یکسانی نیز تبعیت میکنند. یکی از مهم ترین قراردادهای بین المللی قرارداد خرید و فروش کالا است که قصد داریم در مطالب بعدی به شرایط آن به تفصیل بپردازیم و اکنون تنها به معرفی آن بسنده میشود.
قرارداد خرید و فروش بین‌المللی کالا
هر قراردادی چه در سطح داخلی و در یک کشور منعقد گردد و چه در سطح بین المللی منعقد شود نیازمند یک ایجاب (offer)و قبول (acceptance) است. یعنی یک پیشنهادی که از سوی یکی از طرفین مطرح و از سوی طرف دیگر مورد پذیرش و قبولی قرار گرفته است.
قراردادهای بین المللی به دلیل اینکه به بیش از یک کشور مربوط میشوند اهمیت بسیار زیادی دارند چرا که به نظام حقوقی کشورهای مختلف مربوط میشود، به عنوان مثال نظام مالیاتی، بیمه حمل و نقل کالاها، استانداردها و الزامات سلامت، قوانین و مقررات صادرات و واردات در کشورها با یکدیگر تفاوت های بنیادین و آشکاری دارد، فلذا لازم است در خصوص آنها استانداردها و قواعد به خصوصی رعایت شود..